Terapia schematów - przewodnik

​

Terapia schematów, opracowana przez Jeffreya Younga, jest podejściem terapeutycznym, które skupia się na głęboko zakorzenionych przekonaniach i wzorcach myślenia, które rozwijają się w wyniku doświadczeń z dzieciństwa. Te schematy mogą mieć wpływ na sposób, w jaki postrzegamy siebie, innych ludzi oraz świat wokół nas, a ich przepracowanie jest kluczowe w leczeniu wielu trudności emocjonalnych. Terapia schematów łączy elementy różnych szkół psychoterapeutycznych, w tym terapii poznawczo-behawioralnej.

​

Przykład:

Osoba, która w dzieciństwie nie czuła się kochana lub była często ignorowana przez swoich rodziców, może w dorosłym życiu czuć się zawsze odrzucona lub niekochana. W terapii schematów pacjent może nauczyć się, że to przekonanie, chociaż było prawdziwe w przeszłości, nie musi rządzić jego obecnym życiem. Terapeuta pomoże mu budować zdrowe schematy, które pozwolą na lepsze radzenie sobie z emocjami.

​

Jakie metody stosowane są w terapii schematów?

​

1. Techniki wyobrażeniowe

Techniki wyobrażeniowe są jednym z podstawowych narzędzi wykorzystywanych w terapii schematów. Polegają one na wykorzystaniu wyobraźni pacjenta, aby pomóc mu przepracować głęboko zakorzenione schematy i emocje, potrzeby. W terapii schematów wyobrażenia często mają na celu kontakt z wewnętrznym dzieckiem pacjenta, co umożliwia rozpoznanie nieprzepracowanych emocji i niezaspokojonych potrzeb z okresu dzieciństwa. Terapeuta może zachęcać pacjenta do przywołania  konkretnej sytuacji, w której doświadczał trudności, oraz pracy z tymi wyobrażeniami w celu zmiany percepcji i zaspokojenia własnych potrzeb.

​

Przykład techniki wyobrażeniowej:

Terapeuta może poprosić pacjenta, aby wyobraził sobie siebie jako dziecko w trudnej sytuacji. Następnie pacjent lub terapeuta ma możliwość interakcji z tym wewnętrznym dzieckiem, zapewniając mu wsparcie i poczucie bezpieczeństwa lub dbając o inne potrzeby, które nie były zaspakajane w rzeczywistej sytuacji.

Dowody naukowe:

Badania przeprowadzone przez Younga i Klosko (2003) wykazały, że techniki wyobrażeniowe, w tym praca z wewnętrznym dzieckiem, pomagają pacjentom rozwiązywać głębokie problemy emocjonalne, związane z trudnymi doświadczeniami z dzieciństwa. Zastosowanie takich technik pozwala na modyfikację szkodliwych schematów i poprawę jakości życia pacjenta.

​

2. Praca na krzesłach

Praca na krzesłach jest techniką wykorzystywaną w terapii schematów do pracy z wewnętrznymi konfliktami i sprzecznymi przekonaniami pacjenta. Technika ta polega na rozmowie pacjenta z różnymi aspektami jego osobowości (trybami), które mogą być reprezentowane przez różne krzesła, z którymi pacjent zmaga się w swoim życiu.

​

Przykład pracy na krzesłach:

Terapeuta może poprosić pacjenta, aby usiadł na jednym krześle jako „dorosły” i na innym krześle jako „wewnętrzne dziecko”, które czuje się odrzucone. Pacjent przeprowadza dialog między tymi dwoma postaciami, co pozwala na lepsze zrozumienie konfliktów wewnętrznych oraz ułatwia pacjentowi rozwiązywanie problemów wynikających z jego schematów.

Praca na krzesłach umożliwia pacjentowi uzyskanie większej świadomości i kontroli nad swoimi emocjami oraz reagowaniem na różne sytuacje, szczególnie te wywołujące silny lęk czy stres.

​

Dowody naukowe:

W badaniach przeprowadzonych przez Giesen-Bloo i współpracowników (2006) stwierdzono, że praca na krzesłach jest skuteczną techniką w leczeniu zaburzeń osobowości oraz problemów związanych z relacjami interpersonalnymi. Badanie to wykazało, że ta technika jest szczególnie pomocna w leczeniu pacjentów z głębokimi, przewlekłymi problemami emocjonalnymi wynikającymi z nieprzepracowanych schematów z dzieciństwa.

​

3. Praca z doświadczeniami z dzieciństwa

W terapii schematów szczególną uwagę przykłada się do analizy doświadczeń z dzieciństwa, które mogły prowadzić do wykształcenia szkodliwych schematów myślenia i zachowania. Praca z doświadczeniami z dzieciństwa ma pomóc zrozumieć, jak te wydarzenia wpłynęły na jego obecne problemy emocjonalne.

​

Przykład pracy z doświadczeniami z dzieciństwa:

Terapeuta może zapytać pacjenta o konkretne wspomnienia z dzieciństwa, które mogą być związane z jego poczuciem odrzucenia, braku bezpieczeństwa czy niskiego poczucia własnej wartości. Następnie, w bezpiecznym i wspierającym środowisku, pacjent zaczyna analizować te wspomnienia, co pozwala mu na wykształcenie nowych przekonań na temat siebie i świata.

​

Dowody naukowe:

Jacob i współpracownicy (2015) wykazali, że praca z doświadczeniami z dzieciństwa w terapii schematów przyczynia się do znacznej poprawy funkcjonowania pacjentów w dorosłym życiu. Badania te pokazały, że identyfikowanie i przepracowywanie traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa pomaga pacjentom w rozwiązywaniu trudności emocjonalnych, a także w redukcji objawów depresji, lęku i zaburzeń osobowości.

 

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

​

Terapia poznawczo-behawioralna jest jedną z najczęściej stosowanych form psychoterapii. Skupia się na tym, jak myśli, emocje i zachowania są ze sobą powiązane. Celem CBT jest zmiana negatywnych wzorców myślenia, które prowadzą do trudnych emocji i niezdrowych zachowań. Dzięki temu pacjent może lepiej radzić sobie z codziennymi trudnościami.

W CBT terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć, jak jego myśli wpływają na emocje i zachowania. Uczy, jak rozpoznawać myśli automatyczne, które mogą być zniekształcone lub nieprawdziwe, a następnie pomaga w ich zmianie. W terapii tej dużą rolę odgrywa również praca domowa, która umożliwia pacjentowi wdrożenie nowych umiejętności w codziennym życiu.

​

Przykład: Osoba, która boi się publicznych wystąpień, może mieć myśli takie jak: „Popełnię błąd i wszyscy mnie wyśmieją”. Terapeuta pomoże tej osobie zrozumieć, że takie myśli są przesadzone i w rzeczywistości nie muszą się sprawdzić. Dzięki CBT pacjent nauczy się zmieniać te myśli na bardziej realistyczne, np. „Jestem dobrze przygotowany, mogę popełnić mały błąd, ale to nie oznacza, że ludzie będą mnie krytykować”.

 

Porównanie skuteczności sesji stacjonarnych i zdalnych

​

W ostatnich latach terapia online stała się coraz bardziej popularna. Dla wielu osób jest to wygodna alternatywa dla tradycyjnych sesji stacjonarnych. Jednak czy sesje online są równie skuteczne jak spotkania bezpośrednie z terapeutą? Istnieje wiele badań, które porównują skuteczność terapii stacjonarnych i zdalnych.

​

Badania nad skutecznością terapii online i sesji stacjonarnych

​

Badanie przeprowadzone przez Anderssona i Cuijpersa (2014) wykazało, że terapia poznawczo-behawioralna realizowana przez Internet może być równie skuteczna jak tradycyjna terapia w gabinecie. W badaniu wzięły udział osoby zmagające się z depresją i lękami. Zebrane dane wskazują, że obie formy terapii prowadzą do podobnych wyników, jeśli chodzi o zmniejszenie objawów depresji i lęku.

Inne badanie, przeprowadzone przez Vita i współpracowników (2019), koncentrowało się na skuteczności terapii schematów w wersji online. Badanie wykazało, że terapia schematów online jest równie skuteczna jak terapia stacjonarna, zwłaszcza u pacjentów z problemami związanymi z relacjami interpersonalnymi. Uczestnicy badania zgłaszali znaczną poprawę w zakresie jakości życia oraz obniżenie poziomu lęku i depresji.

Jednak nie wszystkie badania są jednoznaczne. Lange i in. (2020) stwierdzili, że dla niektórych pacjentów bezpośredni kontakt z terapeutą może być bardziej skuteczny, szczególnie w przypadku trudnych emocji, które wymagają bardziej bezpośredniego wsparcia. Interakcje twarzą w twarz mogą być niezbędne do budowania głębszej relacji terapeutycznej, co może być kluczowe w leczeniu bardziej złożonych problemów psychicznych.

​

Porównanie sesji stacjonarnych i zdalnych pokazuje, że wybór formy terapii zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz rodzaju problemów, które chce rozwiązać. Sesje online mogą być skuteczne, ale nie zawsze zastępują wartość osobistego kontaktu.

Terapia poznawczo-behawioralna i terapia schematów to skuteczne metody psychoterapii, które pomagają pacjentom radzić sobie z trudnymi emocjami, negatywnymi myślami i problemami w relacjach interpersonalnych. Terapia online staje się coraz bardziej popularna, a wyniki badań pokazują, że w wielu przypadkach może być równie skuteczna jak sesje stacjonarne. Niemniej jednak, decyzja o wyborze formy terapii powinna być podejmowana na podstawie indywidualnych preferencji pacjenta oraz rodzaju problemów, z którymi się zmaga.